فرآیند ارتودنسی عقب بردن فک بالا: همه چیز درباره روش‌ها، مراحل و نکات مهم

یکی از مشکلات شایع در حوزه دندانپزشکی و ارتودنسی، جلو بودن فک بالا (اورجت یا پروتروژن) است. این وضعیت می‌تواند علاوه بر تأثیر منفی بر ظاهر صورت و لبخند، مشکلاتی همچون اختلال در جویدن، تکلم و حتی تنفس ایجاد کند. در ادامه از مجله دندانپزشکی ارتوبلاگ، فرآیند درمان این مشکل با ارتودنسی عقب بردن فک بالا را بررسی می‌کنیم.

دلایل جلو بودن فک بالا

جلو بودن فک بالا ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد، از جمله:

• ژنتیک: ساختار فک و دندان‌ها اغلب به ارث برده می‌شود.
• عادات نادرست کودکی: مکیدن انگشت، استفاده طولانی‌مدت از پستانک یا شیشه شیر.
• رشد ناهماهنگ فک‌ها: رشد بیش‌ازحد فک بالا یا رشد کم فک پایین.
• مشکلات تنفسی: انسداد مزمن مجاری تنفسی که منجر به تنفس دهانی شود.

روش‌های ارتودنسی برای عقب بردن فک بالا

1. ارتودنسی ثابت با بریس‌ها

بریس‌ها از براکت‌ها و سیم‌هایی تشکیل شده‌اند که به دندان‌ها متصل می‌شوند. این سیستم به تدریج دندان‌ها را جابجا کرده و اورجت را اصلاح می‌کند.

مراحل درمان:

• نصب براکت‌ها بر روی دندان‌ها
• استفاده از الاستیک‌ها (کش‌های بین فکی) برای اعمال فشار ملایم به فک بالا
• تنظیم ماهانه بریس‌ها توسط ارتودنتیست

2. هدگیر ارتودنسی

هدگیر (Headgear) دستگاهی است که به بیرون از دهان متصل می‌شود و با وارد کردن نیروی کنترل‌شده، رشد فک بالا را مهار کرده یا موقعیت آن را اصلاح می‌کند.

معمولاً برای کودکان و نوجوانانی که هنوز در حال رشد هستند استفاده می‌شود.

مدت استفاده: حدود 12 تا 14 ساعت در روز، بسته به شدت مشکل.

3. دستگاه فانکشنال

دستگاه‌های فانکشنال مانند Twin Block یا Herbst Appliance می‌توانند با تغییر موقعیت فک‌ها و تحریک رشد فک پایین، تعادل بین فک‌ها را ایجاد کنند.

بیشتر برای افراد در سن رشد مؤثر است.

4. ارتودنسی همراه با جراحی فک (ارتوسرجری)

برای بزرگسالانی که رشد فک آن‌ها کامل شده است و مشکل جلو بودن فک شدید است، جراحی فک (ارتوگناتیک) به همراه ارتودنسی انجام می‌شود.

مراحل درمان:

• ارتودنسی قبل از جراحی (معمولاً 12 تا 18 ماه) برای مرتب کردن دندان‌ها.
• جراحی فک توسط جراح دهان و فک و صورت برای عقب بردن فک بالا.
• ارتودنسی بعد از جراحی برای تثبیت نتایج.

5. اینویزیلاین (ارتودنسی شفاف)

برای موارد خفیف تا متوسط جلو بودن فک، می‌توان از الاینرهای شفاف استفاده کرد. این روش علاوه بر زیبایی، راحتی بیشتری را برای بیمار فراهم می‌کند.

مدت زمان درمان

مدت زمان درمان بسته به شدت مشکل، سن بیمار، و روش درمانی انتخابی متفاوت است:

• کودکان و نوجوانان: 12 تا 24 ماه
• بزرگسالان: ممکن است طولانی‌تر باشد و در صورت نیاز به جراحی، 1 تا 2 سال ارتودنسی قبل و بعد از جراحی لازم است.

نکات مراقبتی در طول درمان

• رعایت بهداشت دهان و دندان: مسواک زدن منظم و استفاده از نخ دندان.
• اجتناب از خوردن غذاهای سفت یا چسبنده.
• مراجعه منظم به ارتودنتیست برای تنظیم دستگاه‌ها.
• استفاده دقیق از وسایل ارتودنسی مانند هدگیر یا الاستیک طبق توصیه پزشک.

مزایا و معایب ارتودنسی عقب بردن فک بالا

مزایا:

• بهبود ظاهر صورت و لبخند.
• کاهش مشکلات عملکردی مانند جویدن و تکلم.
• بهبود سلامت دهان و دندان در بلندمدت.

معایب:

• طولانی بودن مدت درمان.
• هزینه‌های نسبتاً بالا.
• احتمال بروز حساسیت یا درد در روزهای اولیه استفاده از دستگاه.

بهترین زمان برای شروع درمان

بهترین زمان برای درمان جلو بودن فک بالا دوران کودکی و نوجوانی است، زیرا در این دوران فک‌ها هنوز در حال رشد هستند و اصلاح آن‌ها راحت‌تر است. با این حال، درمان برای بزرگسالان نیز ممکن است، اما اغلب نیاز به ترکیب ارتودنسی با جراحی دارد.

مراقبت‌های پس از درمان ارتودنسی عقب بردن فک بالا

پس از تکمیل درمان ارتودنسی، مراقبت‌های خاصی برای حفظ نتایج و جلوگیری از بازگشت مشکل ضروری است. این مراقبت‌ها شامل موارد زیر هستند:

1. استفاده از ریتینر (نگهدارنده)

ریتینرها دستگاه‌هایی هستند که پس از برداشتن بریس‌ها یا تکمیل درمان اینویزیلاین برای حفظ موقعیت دندان‌ها و فک‌ها استفاده می‌شوند.

مدت زمان استفاده:

• معمولاً در ماه‌های اولیه به صورت 24 ساعته (جز هنگام غذا خوردن) استفاده می‌شود.
• سپس طبق نظر ارتودنتیست، ممکن است به استفاده شبانه محدود شود.

2. مراجعات منظم به ارتودنتیست

• حتی پس از پایان درمان، باید هر 6 تا 12 ماه برای بررسی ثبات نتایج به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید.
• در صورت مشاهده علائم بازگشت مشکل، ارتودنتیست می‌تواند اقدامات پیشگیرانه انجام دهد.

3. رعایت بهداشت دهان و دندان

• تمیز نگه داشتن دندان‌ها و لثه‌ها برای جلوگیری از پوسیدگی یا بیماری‌های لثه ضروری است.
• در صورت استفاده از ریتینر ثابت، توجه ویژه به مسواک زدن و استفاده از نخ دندان اهمیت بیشتری دارد.

4. اجتناب از عادات مضر

عادت‌هایی مثل فشار دادن دندان‌ها روی هم (دندان قروچه)، مکیدن انگشت یا جویدن اشیای سخت می‌توانند نتایج درمان را تحت تأثیر قرار دهند.

تفاوت درمان در کودکان و بزرگسالان

کودکان و نوجوانان:

• درمان در این سنین مؤثرتر است زیرا رشد فک هنوز کامل نشده و امکان هدایت آن به موقعیت مناسب‌تر وجود دارد.
• دستگاه‌هایی مانند هدگیر و فانکشنال بیشتر در این گروه سنی استفاده می‌شوند.

بزرگسالان:

• در بزرگسالان به دلیل اتمام رشد، ارتودنسی تنها نمی‌تواند فک را جابجا کند.
• در موارد شدید، ترکیب ارتودنسی و جراحی فک (ارتوسرجری) معمولاً لازم است.
• زمان درمان در بزرگسالان ممکن است طولانی‌تر باشد و به همکاری بیشتری نیاز دارد.

هزینه‌های درمانی

هزینه درمان ارتودنسی برای عقب بردن فک بالا بسته به عوامل زیر متغیر است:

• نوع روش درمانی: بریس‌های ثابت، اینویزیلاین، یا جراحی فک.
• شدت مشکل: هرچه شدت ناهنجاری بیشتر باشد، درمان پیچیده‌تر و هزینه‌برتر است.
• مدت زمان درمان: دوره‌های طولانی‌تر به جلسات بیشتری نیاز دارند.
• تخصص و تجربه ارتودنتیست: درمان توسط متخصصان مجرب معمولاً هزینه بیشتری دارد.

برآورد کلی هزینه

• ارتودنسی ثابت: بسته به مواد و تجهیزات، از حدود 30 تا 100 میلیون تومان.
• اینویزیلاین: معمولاً گران‌تر، از 50 میلیون تومان به بالا.
• جراحی فک: علاوه بر هزینه ارتودنسی، هزینه جراحی نیز به حدود 150 تا 300 میلیون تومان می‌رسد.

مزایای درمان اورجت (جلو بودن فک بالا)

• افزایش اعتماد به نفس: بهبود ظاهر صورت و لبخند تأثیر چشمگیری در افزایش اعتماد به نفس فرد دارد.
• بهبود عملکرد فک: مشکلات مربوط به جویدن، تکلم و تنفس اصلاح می‌شود.
• پیشگیری از مشکلات آتی: درمان به موقع می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر دندان و فک در آینده جلوگیری کند.

مشکلات احتمالی درمان و راه‌حل‌ها

درمان ارتودنسی معمولاً نتایج مطلوبی به همراه دارد، اما ممکن است چالش‌هایی نیز وجود داشته باشد:

• حساسیت یا درد: این مسئله طبیعی است و معمولاً در چند روز اول پس از نصب یا تنظیم دستگاه‌ها برطرف می‌شود.

راه‌حل: مصرف مسکن‌های تجویز شده توسط پزشک و استفاده از غذاهای نرم.

• شکستن دستگاه‌های ارتودنسی: ممکن است براکت‌ها یا سیم‌ها آسیب ببینند.

راه‌حل: مراجعه فوری به ارتودنتیست برای تعمیر.

• احتمال بازگشت مشکل: در صورت عدم رعایت استفاده از ریتینر ارتودنسی یا مراقبت‌های لازم، ممکن است دندان‌ها به موقعیت قبلی بازگردند.

راه‌حل: استفاده دقیق از ریتینر و مراجعه منظم به ارتودنتیست.

نتیجه‌گیری

درمان جلو بودن فک بالا با ارتودنسی یک فرآیند چندمرحله‌ای و نیازمند همکاری دقیق بیمار و ارتودنتیست است. انتخاب روش مناسب بر اساس سن، شدت مشکل و اهداف درمان انجام می‌شود. با پیروی از دستورات متخصص و رعایت نکات مراقبتی، می‌توانید به لبخندی زیبا و فکی سالم دست یابید.

سوالات متداول