مراحل ارتودنسی

ارتودنسی یکی از مهم‌ترین شاخه‌های دندانپزشکی است که به بهبود و اصلاح بی‌نظمی‌های دندانی و ناهنجاری‌های فکی پرداخته و لبخندی زیبا و سالم را برای بیماران به ارمغان می‌آورد. این روش درمانی نه تنها برای بهبود ظاهر دندان‌ها و افزایش زیبایی لبخند به کار می‌رود، بلکه بر عملکرد بهتر دندان‌ها و سلامت عمومی دهان و دندان تأثیرات مثبت دارد. در این مقاله از مجله دندانپزشکی ارتوبلاگ، به صورت جامع به بررسی مراحل ارتودنسی از مشاوره اولیه تا پایان دوره درمان و مراقبت‌های پس از آن می‌پردازیم.

۱. مشاوره و ارزیابی اولیه

اولین قدم در فرآیند ارتودنسی، ملاقات با متخصص ارتودنسی برای ارزیابی وضعیت دندان‌ها و فک‌هاست. در این جلسه، پزشک وضعیت کلی دندان‌ها، فک و ناهنجاری‌های احتمالی را بررسی کرده و نوع مشکل دندانی (مانند شلوغی دندان‌ها، فاصله زیاد بین دندان‌ها، کراس بایت، اوربایت و …) را تشخیص می‌دهد.

ابزارهای تشخیصی مورد استفاده

تصویربرداری رادیوگرافی: عکس‌برداری پانورامیک (تصویر کامل دندان‌ها و فک) و سفالومتری (تصویر جانبی سر و فک‌ها) انجام می‌شود تا وضعیت کلی دندان‌ها و استخوان‌های فک به دقت بررسی شود.

قالب‌گیری: گاهی برای بررسی دقیق‌تر، قالب‌گیری از دندان‌ها انجام می‌شود. این قالب‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا شکل دقیق دندان‌ها را ببیند و برنامه‌ریزی دقیقی برای حرکت دادن دندان‌ها انجام دهد.

عکس‌های داخل و خارج دهان: این تصاویر به پزشک کمک می‌کنند تا تغییرات را در طول درمان بررسی کرده و نتایج را مستند کنند.

۲. برنامه‌ریزی درمان

پس از ارزیابی اولیه، متخصص ارتودنسی یک برنامه درمانی جامع برای بیمار طراحی می‌کند. این برنامه بر اساس نوع ناهنجاری، شدت مشکل و اهداف درمانی بیمار تنظیم می‌شود. در این مرحله، نوع ارتودنسی که بیمار به آن نیاز دارد مشخص می‌شود، که شامل دو نوع اصلی زیر است:

انواع ارتودنسی

ارتودنسی ثابت: شامل براکت‌ها و سیم‌هایی است که به دندان‌ها چسبانده می‌شوند و به صورت ثابت در طول دوره درمان بر روی دندان‌ها باقی می‌مانند.

ارتودنسی متحرک: شامل پلاک‌های متحرک (مانند الاینرهای شفاف) است که بیمار می‌تواند آن‌ها را به‌راحتی در هنگام غذا خوردن و مسواک زدن از دهان خارج کند.

این برنامه درمانی شامل مدت زمان تقریبی درمان، تعداد جلسات مراجعه به پزشک و برآورد کلی هزینه‌های درمان می‌شود. همچنین، متخصص ارتودنسی بیمار را در مورد مواردی همچون نحوه مراقبت از دندان‌ها و رژیم غذایی مناسب در طول درمان آگاه می‌کند.

سایر مقالات 👈 هزینه ارتودنسی

۳. آماده‌سازی قبل از شروع درمان

قبل از نصب دستگاه‌های ارتودنسی، برخی مراحل آماده‌سازی نیاز است. این مرحله به منظور اطمینان از سلامت کامل دندان‌ها و آماده‌سازی مناسب برای آغاز درمان انجام می‌شود. مراحل این بخش شامل:

تمیز کردن دندان‌ها: دندان‌ها باید قبل از نصب براکت‌ها کاملاً تمیز شوند تا از تشکیل پلاک و پوسیدگی در طول درمان جلوگیری شود.

درمان‌های پیش‌نیاز: اگر بیمار پوسیدگی دندان داشته باشد، نیاز به ترمیم و پر کردن آن است. در برخی موارد، ممکن است نیاز به کشیدن دندان (مانند دندان عقل) وجود داشته باشد تا فضای کافی برای حرکت دندان‌ها فراهم شود.

آماده‌سازی ذهنی: پزشک توضیحاتی درباره طول درمان، دردهای احتمالی و نحوه مراقبت‌های لازم به بیمار ارائه می‌دهد تا بیمار به‌خوبی برای آغاز درمان آماده شود.

۴. نصب براکت‌ها و سیم‌ها

این مرحله اصلی شامل نصب دستگاه‌های ارتودنسی بر روی دندان‌هاست. در ارتودنسی ثابت، براکت‌ها به سطح دندان‌ها چسبانده شده و سیم‌های ارتودنسی از میان آن‌ها عبور می‌کنند. این سیم‌ها به‌تدریج دندان‌ها را به سمت موقعیت صحیح حرکت می‌دهند. در ارتودنسی متحرک نیز الاینرهای شفاف یا پلاک‌های متحرک به بیمار داده می‌شوند که باید طبق دستور پزشک به‌صورت منظم استفاده شوند.

مراحل نصب

چسباندن براکت‌ها: براکت‌ها با استفاده از چسب مخصوص به دندان‌ها متصل می‌شوند. این براکت‌ها به عنوان پایه‌های اصلی برای حرکت دادن دندان‌ها عمل می‌کنند.

اتصال سیم: سیم‌های نازک و منعطف از بین براکت‌ها عبور داده می‌شوند و به آرامی نیروهای لازم برای جابه‌جایی دندان‌ها را اعمال می‌کنند.

نصب ابزارهای کمکی (در صورت نیاز): در برخی موارد، پزشک از ابزارهای دیگری مانند الاستیک‌ها (نوارهای کشی) یا دستگاه‌های خارجی برای کمک به حرکت دندان‌ها و اصلاح ناهنجاری‌های فکی استفاده می‌کند.

۵. تنظیمات و معاینات دوره‌ای

در طول دوره درمان، بیمار باید به‌طور منظم به متخصص ارتودنسی مراجعه کند تا براکت‌ها و سیم‌ها تنظیم شوند. این جلسات معمولاً هر 4 تا 6 هفته یک‌بار برگزار می‌شوند. در هر جلسه، پزشک تنظیمات کوچکی انجام می‌دهد تا فشار لازم برای حرکت دندان‌ها به‌صورت تدریجی اعمال شود. هدف این تنظیمات، هدایت دندان‌ها به سمت موقعیت صحیح در طول زمان است.

نکات مهم در طول درمان

درد و ناراحتی: بیمار ممکن است در چند روز اول پس از هر جلسه تنظیمات دچار درد و ناراحتی خفیف شود که معمولاً با مصرف مسکن‌های سبک تسکین می‌یابد.

مراقبت از بهداشت دهان و دندان: در طول دوره درمان، به دلیل وجود براکت‌ها و سیم‌ها، خطر تجمع پلاک و ایجاد پوسیدگی افزایش می‌یابد. بنابراین، مسواک زدن منظم و استفاده از نخ دندان ضروری است.

رژیم غذایی مناسب: بیماران باید از مصرف غذاهای سفت و چسبنده که ممکن است به براکت‌ها و سیم‌ها آسیب برسانند، خودداری کنند.

۶. پایان درمان و برداشتن براکت‌ها

پس از اتمام دوره درمان و رسیدن دندان‌ها به موقعیت صحیح، براکت‌ها و سیم‌ها برداشته می‌شوند. این مرحله نیاز به دقت زیادی دارد تا به دندان‌ها آسیبی وارد نشود. پس از برداشتن براکت‌ها، دندان‌ها به دقت تمیز می‌شوند و در صورت نیاز، درمان‌های تکمیلی مانند سفید کردن دندان‌ها انجام می‌شود.

۷. دوره نگهداری (Retention)

یکی از مهم‌ترین مراحل ارتودنسی، دوره نگهداری پس از اتمام درمان است. در این مرحله از دستگاهی به نام ریتینر (Retainer) استفاده می‌شود تا دندان‌ها در موقعیت جدید خود ثابت بمانند و به حالت قبلی برنگردند. این دستگاه می‌تواند به صورت ثابت یا متحرک باشد.

انواع ریتینر

ریتینر ثابت: سیم نازکی به پشت دندان‌ها چسبانده می‌شود تا دندان‌ها در موقعیت جدید ثابت بمانند.

ریتینر متحرک: یک پلاک شفاف یا پلاستیکی که بیمار باید طبق دستور پزشک از آن استفاده کند. این نوع ریتینر قابل برداشتن است و به راحتی در هنگام غذا خوردن یا مسواک زدن از دهان خارج می‌شود.

استفاده مداوم از ریتینر به مدت چند ماه یا حتی چند سال پس از درمان ضروری است تا نتایج به دست آمده پایدار بماند.

۸. مراقبت‌های پس از ارتودنسی

پس از برداشتن دستگاه‌های ارتودنسی، مراقبت‌های ویژه‌ای برای حفظ نتایج درمان لازم است. رعایت بهداشت دهان و دندان و پیروی از توصیه‌های پزشک می‌تواند به پایداری نتایج کمک کند.

توصیه‌های پس از درمان

مسواک زدن منظم و استفاده از نخ دندان: پس از برداشتن براکت‌ها، لازم است دندان‌ها به‌طور منظم مسواک زده شوند و از نخ دندان برای تمیز کردن فواصل بین دندانی استفاده شود.

مراجعه دوره‌ای به دندانپزشک: برای اطمینان از پایداری نتایج و جلوگیری از بازگشت ناهنجاری‌ها، باید به‌صورت دوره‌ای به دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی مراجعه کرد.

استفاده از ریتینر طبق دستور پزشک: استفاده از ریتینر طبق توصیه‌های پزشک از اهمیت بالایی برخوردار است. رعایت نکردن این موضوع ممکن است باعث جابجایی مجدد دندان‌ها شود.

۹. بررسی و پیگیری نتایج درمان

در نهایت، پس از اتمام درمان و طی کردن دوره نگهداری، پزشک به صورت دوره‌ای نتایج درمان را ارزیابی می‌کند. این ارزیابی‌ها معمولاً هر 6 تا 12 ماه انجام می‌شود تا اطمینان حاصل شود که دندان‌ها در موقعیت مطلوب خود باقی مانده‌اند.

نتیجه‌گیری

ارتودنسی یک فرآیند چند مرحله‌ای است که نیاز به دقت و پیگیری مداوم دارد. هر مرحله از این درمان از ارزیابی اولیه تا نگهداری نتایج نهایی، اهمیت زیادی دارد و نادیده گرفتن آن می‌تواند به نتایج نامطلوب منجر شود. با انجام صحیح و منظم مراحل درمان، بیمار می‌تواند به دندان‌های مرتب و لبخندی زیبا دست یابد که علاوه بر بهبود ظاهر، سلامت دهان و دندان را نیز تضمین می‌کند.